Το χρώμα στο χώρο

Η αναγνώριση του τρόπου με τον οποίο το χρώμα προκαλεί την άνεση και τη συναισθηματική ευδαιμονία είναι η σημαντικότερη παράμετρος για την ε­πιλογή ενός χρώματος.

Η προσέγγιση του χρώματος με αυτόν τον σχεδόν αφηρημένο τρόπο προϋποθέτει την ανάλυση της ανθρώ­πινης αντίδρασης στα διάφορα χρώματα.

Οι σκέψεις περί στυλ και λειτουργικότητας θα πρέπει να παραμεριστούν προσωρινά και το ενδιαφέρον θα πρέπει να επικεντρωθεί σε θέματα λιγότερο χειροπιαστά που έχουν να κάνουν με την αίσθηση και την ατμόσφαιρα που δημιουργούν τα διάφορα χρώματα. Το χρώμα δεν είναι εγγενές χαρακτηριστικό ενός αντικειμένου. Ένα κόκκινο μήλο για παράδειγμα δεν είναι κόκκινο από μόνο του. Απορροφά όλα τα μήκη κύματος του φωτός εκτός από το κόκκινο το οποίο αντανακλά πίσω στα μάτια μας. Οι διακοσμητικές επιλογές που αφορούν στα χρώ­ματα και στην υφή δεν μπορούν να εξεταστούν α­πομονωμένες από το φωτισμό. Ο προσανατολι­σμός είναι σημαντικός παράγοντας. Δύο χώροι με το ίδιο χρώμα αλλά με αντίθετο προσανατολισμό θα δείχνουν πολύ διαφορετικά. Ένα δωμάτιο με βόρειο ή βορειοανατολικό προσανατολισμό θα μοιάζει πάντα ψυχρό, οι σκιές θα είναι πιο απαλές, οι φόρμες πιο ακαθόριστες, τα χρώματα πιο άτο­να, σε αντίθεση με τους πλούσιους χρυσούς τό­νους του φωτός από το νότο. Τα ηλιόλουστα φωτει­νά δωμάτια είναι φιλόξενα, χαρούμενα και γεμάτα ζωή ενώ τα δωμάτια που φωτίζονται έμμεσα με σκι­ές που διαγράφονται καθαρά ή επιμηκύνονται μπο­ρεί να δείχνουν βαρετά, κρύα και αφιλόξενα. Όταν λοιπόν πρόκειται να επιλεγεί ο χρωματισμός ενός χώρου, θα πρέπει να αναζητηθούν πηγές έμ­πνευσης. Μια τέτοια πηγή αποτελούν τα χρώματα του περιβάλλοντος, της φύσης ή του γύρω τοπίου. Τα καλύτερα χρώματα συνήθως επιτυγχάνονται σύμφωνα με τα φυσικά αντικείμενα αλλά από μνή­μης. Έτσι τα χρώματα προκύπτουν πιο γλυκά. Τα έ­τοιμα χρώματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο είναι συχνά είτε πολύ ζωντανά και επιθετικά είτε χαλαρά και ουδέτερα, λίγο-πολύ μονότονα. Για το λόγο αυτό η προσωπική έμπνευση θα πρέπει να είναι οδηγός στην επιλογή του χρωματισμού ενός χώρου.

Τόνος και χρώμα
Το κόκκινο, το κίτρινο και το μπλε θεωρούνται ως βασικά χρώματα και σπάνια χρησιμοποιούνται αυ­τούσια. Η ανάμειξη δυο βασικών χρωμάτων δημι­ουργεί ένα δευτερεύον ή συμπληρωματικό χρώμα. Τα συμπληρωματικά χρώματα είναι το πορτοκαλί (κόκκινο + κίτρινο), το πράσινο (μπλε + κίτρινο) και το βιολετί (μπλε + κόκκινο). Στα τρίτα χρώματα συ­γκαταλέγονται οι συνδυασμοί δύο συμπληρωματι­κών χρωμάτων.
Τα χρώματα έχουν τα συμπληρωματικά ή τα αντίθε­τα τους. Το συμπληρωματικό του πορτοκαλί είναι το μπλε, του πράσινου το κόκκινο και του βιολετί το κί­τρινο. Σπάνια συνδυάζονται στη διακόσμηση το βιο­λετί και το κίτρινο αλλά ορισμένοι συνδυασμοί συμ­πληρωματικών χρωμάτων δίνουν ένα όμορφο απο­τέλεσμα. Ο συνδυασμός του καθαρού κόκκινου και του καθαρού πράσινου προκαλούν μια αρκετά δυ­σάρεστη οπτική αίσθηση κυρίως από κοντά. Αλλά ένα κόκκινο γλυκό με ένα πράσινο υποτονικό ή ένα ροζ και ένα πράσινο βαθύ θα μπορούσαν να ται­ριάξουν πολύ. Ο συνδυασμός γενικά των καθαρών βασικών χρωμάτων με τα καθαρά συμπληρωματικά τους δεν δημιουργεί ευχάριστο αποτέλεσμα. Ο τόνος δεν αφορά στο χρώμα αλλά καθορίζεται από το βαθμό της έντασης του: φωτεινό – μέσο -σκοτεινό. Το άσπρο και το μαύρο είναι τα δυο ά­κρα στην κλίμακα των γκρι. Έτσι ένα κόκκινο και ένα μπλε μπορεί να έχουν τον ίδιο τόνο (ένταση) παρό­λο που είναι διαφορετικά χρώματα. Για να συνδυα­στούν δυο χρώματα σε ένα δωμάτιο πρέπει να λη­φθεί υπόψη τόσο το χρώμα όσο και ο τόνος τους. Η πιο απλή μέθοδος για να καταλάβουμε την έντα­ση ενός χρώματος είναι να μισοκλείσουμε τα μά­τια. Οι επιφάνειες με τον ίδιο τόνο συγχέονται. Σημαντική είναι επίσης και η φωτεινότητα των χρω­μάτων. Ορισμένα χρώματα είναι πιο φωτεινά από άλλα γιατί αντανακλούν περισσότερο φως. Ένας χώρος με φωτεινούς τοίχους φαίνεται πιο ευρύ­χωρος γιατί το φως αντανακλάται από τον έναν τοίχο στον άλλο. Τα λευκά, τα μπεζ και τα κίτρινα είναι ιδανικά για να δημιουργηθεί το αίσθημα της ευρυχωρίας. Αντίθετα τα σκοτεινά κόκκινα, πρά­σινα και μπλε που απορροφούν το φως ταιριά­ζουν σε μεγάλους χώρους μεγάλου ύψους και άπλετα φωτισμένους.
Τα χρώματα χωρίζονται ακόμα σε ψυχρά και θερ­μά. Τα θερμά είναι τα κόκκινα και τα πορτοκαλί. Τα ψυχρά περιλαμβάνουν τα μπλε. Το μόνο χρώμα πραγματικά ουδέτερο είναι το γκρι που προκύπτει από ανάμειξη ίσης ποσότητας λευκού και μαύρου.

Η Μόδα και τα χρώματα
Όπως στα ρούχα έτσι και στους χώρους ο χρωμα­τισμός υπακούει στη μόδα. Σε σχέση με τη διακο­σμητική διάθεση κάθε εποχής ορισμένα χρώματα επανέρχονται περιοδικά ενώ κάποια άλλα πιο σπά­νια. Χρώματα παράξενα ήταν κάποτε σε μεγάλη ε­κτίμηση ενώ σήμερα μας φαίνονται κουραστικά. Στη βικτωριανή εποχή για παράδειγμα δεν δίσταζαν μπροστά σε συνδυασμούς πολλών χρωμάτων που σήμερα μας φαίνονται αταίριαστα και παράλογα. Πρόκειται κυρίως για συνδυασμούς πολλών τρίτων χρωμάτων και μερικών συμπληρωματικών. Βάση λα­δί σκούρο – τοίχοι σωμόν – ταβάνι έντονο θαλασσί είναι ένας συνδυασμός βικτωριανής εποχής. Και η δεκαετία του ’60 είχε επίσης τα αγαπημένα της χρώματα. Πορτοκαλί ανοιχτό, πράσινο έντονο, σο­κολατί και βιολετί. Σήμερα τα χρώματα είναι περισ­σότερο απαλά και μελαγχολικά. Χρησιμοποιούνται περισσότερο χρώματα συμπληρωματικά που θεω­ρούνται πιο διαπεραστικά και φιλτραρισμένα. Τα χρώματα της Πομπηίας και της Αρχαίας Ελλάδας είναι πάλι στη μόδα.
Ο συμβολισμός των χρωμάτων είναι βασισμένος πάνω σε αφορμές, σκέψεις και αιτίες συγκινησια­κές. Κάθε άνθρωπος Βλέπει τα χρώματα με το δι­κό του τρόπο. Εξαιρώντας τις προσωπικές προτιμή­σεις άνθρωποι της ίδιας κουλτούρας μοιράζονται λίγο-πολύ τα ίδια γούστα. Λέγεται συχνά ότι τα κόκ­κινα και τα κίτρινα είναι διεγερτικά σε αντίθεση με τα πράσινα που είναι κατευναστικά. Τα μπλε και τα βιολετιά έχουν τη φήμη των κρύων και καταθλιπτι­κών χρωμάτων. Παρόλα αυτά μπορεί να είναι πολύ ατμοσφαιρικά.
Η επίδραση και η σημασία των χρωμάτων είναι τε­ράστια. Η πετυχημένη χρωματική διαφοροποίηση ενός χώρου προσθέτει ατμόσφαιρα, ζωή, ακόμα και αισθησιασμό. Ένα ουδέτερο χρώμα δημιουρ­γεί άτονη ατμόσφαιρα ακριβώς γιατί είναι ομοιό­μορφο. Ο χρωματισμός που δημιουργεί ενδιαφέ­ροντα παιχνίδια, τονίζοντας κάποιες ιδιαίτερες γω­νιές, δίνει ζωντάνια και αμεσότητα στις επιφάνειες και τα υλικά.
Δίνοντας χρώμα στο χώρο μας με Βάση την προ­σωπικότητα μας και τον τρόπο ζωής μας, σεβόμε­νοι ωστόσο τις γενικές αρχές της συμπεριφοράς τους, δίνουμε έναν ξεχωριστό τόνο στην προσωπι­κή ή και στην επαγγελματική μας ζωή.

Μαύρα – Γκρι – Άσπρα
Το μαύρο ταιριάζει σχεδόν με όλα τα χρώματα του φάσματος αλλά το χρυσό, το ασημί και το άσπρο ‘ είναι αυτά που το αναδεικνύουν. Παρόλα αυτά είναι ένα δύσκολο χρώμα κυρίως σε μεγάλες επιφάνει­ες καθώς απορροφά πλήρως το φως. Ακόμα και σε μικρή επιφάνεια προκαλεί θλίψη. Είναι λοιπόν προτιμότερο να χρησιμοποιείται για να τονίζει κά­ποια στοιχεία ή λεπτομέρειες. Σε κάδε περίπτωση όμως δεν δα πρέπει να χρησιμοποιείται για να σκουρίνει ένα άλλο χρώμα, θα το “σκότωνε” δη­λαδή δα αλλοίωνε την υπόσταση του. Η υφή του μαύρου είναι επίσης σημαντική. Είναι πολύ ωραιότε­ρο ματ απ’ ό,τι γυαλιστερό μια και δα έμοιαζε με μια πλαστική επιφάνεια.
Οι διάφορες αποχρώσεις του γκρι είναι πάντα α­τμοσφαιρικές και μυστηριώδεις. Υπάρχουν θερμά γκρι με βάση το ροζ και το πράσινο και ψυχρά γκρι με Βάση το μπλε. Τα καλύτερα γκρι προκύπτουν α­πό την ανάμειξη δύο συμπληρωματικών χρωμάτων και του άσπρου. Το γκρι μπορεί να μοιάζει πολύ κρύο αλλά αν είναι σωστά επιλεγμένο μπορεί να α­ναδειχθεί ως ένα πού ζεστό χρώμα. Ανάλογα με τη σύνθεση του θα χρωματίσει ένα δωμάτιο ή αντίθε­τα θα το κάνει μονότονο και ουδέτερο. Τα γκρι εί­ναι ασταθή στη θερμοκρασία και στον τόνο. Όπως οι χαμαιλέοντες, ακολουθούν τα γειτονικά χρώμα­τα. Γι αυτό δα πρέπει να προστεθεί κόκκινο για να γίνουν πιο θερμά.
Το ροζ το άσπρο και το μπεζ είναι τα χρώματα που ταιριάζουν καλύτερα στο γκρι. Το άσπρο ταιριάζει με όλα τα χρώματα και όλους τους συνδυασμούς. Μπορεί να δημιουργήσει ένα
αποτέλεσμα πολύ “σκληρό” ή αντίθετα να αναδεί­ξει τα γειτονικά χρώματα. Μια και το άσπρο είναι συνδυασμένο με την αγνότητα ή την καθαρότητα μπορεί αν παίξει σημαντικό ρόλο στο χρωματισμό ενός δωματίου. Το λευκό ξαναήρθε στη μόδα στην “καθαρή”, ολοκληρωτική μορφή του. Ωστόσο θα μπορούσε κανείς να βρει τέσσερις αποχρώσεις του λευκού: το “πράσινο” λευκό του αφρού, το “μπλε” λευκό των σύννεφων, το “κίτρινο” λευκό του φεγγαριού και το “ροζ” λευκό των κοχυλιών. Το άσπρο και τα “σπασμένα” άσπρα είναι χρώματα πολύ φωτεινά που συνθέτονται από το λευκό και πο­λύ λίγο χρώμα.
Στη χειρότερη περίπτωση θα είναι χρώματα γλυκά και στην καλύτερη απαλά και σοφιστικέ. Χρησιμοποι­ούνται πολύ μια και συνδυάζονται θαυμάσια με όλα τα χρώματα του φάσματος.

Τα κόκκινα
Το κόκκινο είναι ένα χρώμα μελαγχολικό, βαθύ, θερμό, συνώνυμο του πλούτου και της πολυτέλει­ας. Αυτές οι ποιότητες βρίσκονται περισσότερο στο πορφυρό και στο μπορντό απ’ ό,τι στα ανοικτά κόκκινα. Μπορεί το κόκκινο να χρησιμοποιηθεί σαν κυρίαρχο χρώμα ή χρώμα συνοδευτικό. Είναι σοβα­ρή η απόφαση προκειμένου να χρησιμοποιηθεί σε μεγάλες επιφάνειες αυτό το έντονο και διαπερα­στικό χρώμα. Ωστόσο το αποτέλεσμα μπορεί να είναι εξαιρετικό, θα πρέπει πάντως να αποφεύγε­ται σε δωμάτια όπου περνούμε πολλές ώρες. θα ταίριαζε καλύτερα σε ένα χώρο όπου χρησιμοποι­είται βραδινές ώρες, δηλαδή ένας χώρος υποδο­χής ή μια τραπεζαρία. Σαν χρώμα είναι εξαιρετικά ευαίσθητο σε αλλοιώσεις. Το βαθύ κόκκινο ταιριά­ζει με το απαλό γκρι, το χρώμα του χρυσού, τα μπλε, το “σπασμένο” λευκό και το γκρι-μπεζ

Τα πράσινα
Αυτό το χρώμα είναι ένα από τα πιο ξεκούραστα, ανακαλεί στη μνήμη τη φύση. Το πράσινο είναι το εθνικό χρώμα των Άγγλων, το βρίσκουμε κυρίως σε διακοσμήσεις του 18ου αιώνα. Το πλεονέκτημα του είναι ότι παρεμβάλλεται με τη φυσικότητα και την απαλότητά του ανάμεσα στη φρεσκάδα του μπλε και τη ζεστασιά του κόκκινου. Γι αυτό το λόγο χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στην επίπλωση. ‘Όταν το πράσινο έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε κίτρινο είναι δυσάρεστο αλλά όταν έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε μπλε γίνεται ψυχρό (τυρκουάζ). Τα χρώματα που ταιριάζουν με το πράσινο είναι το βα­θύ κόκκινο, το κόκκινο της φωτιάς, το γκρι, το μπλε, τα γήινα χρώματα και το ροζ

Τα κίτρινα
Το κίτρινο απελευθερώνει μια ηλιακή ζεστασιά. Το συμπληρωματικό του χρώμα είναι το βιολετί που θα χρησιμοποιηθεί για να το βαθύνει και να το σκουρίνει. Η γκάμα του κίτρινου κυμαίνεται ανάμε­σα στην ώχρα και το ανοιχτό χρώμα της άμμου περ­νώντας από το εκθαμβωτικό κίτρινο της Κίνας. Για το χρωματισμό κτιρίων τα κίτρινα είναι ελαφρώς γή­ινα, βρίσκονται ανάμεσα στο κροκί και το μουσταρδί. Τα κίτρινα είναι γνωστά για τη λάμψη που δίνουν στους χώρους. Η κυριότερη δυσκολία στην εφαρ­μογή του βρίσκεται στη αλλοίωση του στον τεχνητό φωτισμό. Τη νύχτα τα απαλά κίτρινα εξαφανίζονται ενώ το έντονο κίτρινο του λεμονιού εμφανίζεται ψυχεδελικό. Το κίτρινο αντανακλά το φως μεγαλώνο­ντας τα δωμάτια, φωτίζοντας τα σημαντικά. Για το λόγο αυτό αποτελεί ιδανική λύση κυρίως για χώ­ρους με λίγο φως. Ο χρωματισμός των ταβανιών με κίτρινο μπορεί να δώσει μια πολύ καλή ατμό­σφαιρα στα βορινά δωμάτια. Τα χρώματα που ταιριάζουν περισσότερο με το κίτρινο είναι το βαθύ μπλε, το θαμπό κόκκινο, το γκρι και η ανοιχτή ώχρα.

Τα ροζ
Υπάρχει μεγάλη γκάμα από ροζ τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με τις άνοστες και κακόγουστες απο­χρώσεις που για πολλούς είναι συνώνυμα του ροζ Το ανυπόφορο ροζ της καραμέλας προκύπτει από την τετριμμένη μίξη λευκού και κόκκινου. Όμως εν­διαφέροντα ροζ προκύπτουν από το γήινο κόκκινο και το λευκό. Ορισμένα ροζ όπως το σωμόν είναι αρκετά έντονα. Παρόλα αυτά, τα χρώματα που α­ναδεικνύουν καλύτερα μια διακόσμηση είναι τα α­παλά ροζ των ινδικών ή ιταλικών προσόψεων. Το ροζ ταιριάζει απόλυτα στο μπλε και το πράσινο κυ­ρίως σκοτεινά και με ορισμένες ώχρες, τις πιο ψυχρές. Το γκρι και το ροζ κάνουν επίσης έναν όμορ­φο συνδυασμό.

Το γήινο κόκκινο (Terracotta)
Η γκάμα των κόκκινων της γης κυμαίνεται ανάμεσα στο βαθύ πορτοκαλί και στο καστανοκόκκινο. Παρασκευασμένα με βάση τα οξείδια του σιδήρου χρησιμοποιείται από τα πολύ παλιά χρόνια. Τα γήινα κόκκινα είναι εξαιρετικά χρώματα για το εσωτερικό κυρίως για ψυχρά κλίματα εξαιτίας της ζεστασιάς τους. Η σωστή τους χρήση κάνει το χώρο πιο οικεί­ο. Είναι τα χρώματα στα οποία εφαρμόζονται πιο πετυχημένα οι διάφορες τεχνοτροπίες (με σπόγγο, με σκούπισμα, με σπάτουλα). Αν είναι πολύ θερμά ή πνιγηρά θα πρέπει να προστεθεί λίγο πράσινο ή μπλε (τα συμπληρωματικά) για να γλυκάνει ή να ψυχράνει. Τα χρώματα αυτής της γκάμας ταιριάζουν θαυμάσια με το μπλε, το κίτρινο-γκρι και το λαδί αλ­λά οι πιο ψυχροί συνδυασμοί έχουν καλύτερο αποτέλεσμα.

Τα μπλε
Από όλο τα χρώματα το μπλε είναι αυτό που έχει το μεγαλύτερο αριθμό αποχρώσεων. Είναι το πιο εύκολο στην ανάμειξη με άλλα χρώματα και το πιο δύσκολο να χρησιμοποιηθεί ως διακοσμητικό. Είναι άλλοτε “αρσενικό” και ζωηρό (θαλασσί και πετρόλ) και άλλοτε γλυκό και φυσικό όπως τα θερμά μπλε (το λιλά της λεβάντας). Πολλοί απο­φεύγουν το μπλε στη διακόσμηση ως χρώμα ψυ­χρό και δύσκολο κυρίως σε χώρους με κακό προ­σανατολισμό. Ωστόσο μπορεί το μπλε να είναι λα­μπερό, χαρούμενο και φωτεινό και ταιριάζει σε πολλά άλλα χρώματα κυρίως με τις θερμές ώ­χρες. Το μπλε “χρειάζεται” χρώματα δυνατά που θα το αναδείξουν. Τα χρώματα που ταιριάζουν περισσότερο με τα μπλε είναι τα γκρι, τα ροζ ορι­σμένα πράσινα και άσπρα “σπασμένα” και ώχρες πορτοκαλί – κόκκινες.

---

Πόσο χρώμα θα χρειαστούμε;

Μια από τις πιο συχνές αλλά και λογικές απορίες, είναι αυτή που αφορά την ποσότητα του χρώματος που θα χρειαστεί να αγοράσουμε. Από τη στιγμή που θα αποφασίσουμε το τελικό χρώμα που θα έχει η κάθε επιφάνεια που θα βαφτεί, η επόμενη κίνηση είναι η αγορά των κατάλληλων υλικών. Συνεπώς είναι σκόπιμο να υπολογίσουμε την ποσότητα που θα χρειαστούμε. Για να μπορέσουμε λοιπόν να κάνουμε μια σωστή εκτίμηση των λίτρων, πρέπει να υπολογίσουμε το εμβαδόν της κάθε επιφάνειας που θα βάψουμε με το εκάστοτε χρώμα. Πολλαπλασιάζουμε το νούμερο αυτό με τα “χέρια” που θα απαιτηθεί να περάσουμε την επιφάνεια αυτή και έχουμε τα συνολικά τετραγωνικά μέτρα που θα χρειαστεί να καλύψουμε. Κατόπιν διαβάζουμε στη συσκευασία του χρώματος τον αριθμό των τ.μ. που μπορεί να καλύψει το 1 λίτρο, υπολογίζουμε το ποσοστό της αραίωσης που επιδέχεται και διαιρούμε τα τετραγωνικά μέτρα που υπολογίσαμε με τον αριθμό καλυπτικότητας κάθε λίτρου χρώματος. Η διαίρεση θα μας δώσει τον ακριβή αριθμό των λίτρων μπογιάς που θα χρειαστούμε. Επειδή πάντως κατά τη διαδικασία βαψίματος υπάρχουν συχνά – πυκνά απώλειες, είναι χρήσιμο να προμηθευτούμε ένα 10% με 15% περισσότερο υλικό. Φυσικά εφόσον επιλέξουμε μια εξειδικευμένη τεχνοτροπία είναι προτιμότερο να αφήσουμε τον υπολογισμό στο μάστορα που θα αναλάβει να την αποδώσει.